Thầy giáo Quang Nguyen chia sẻ nội dung trong hội thảo phát âm tiếng Anh vừa diễn ra ở Mỹ.
Thứ bảy tuần trước, mình tham gia hội thảo phát âm tiếng Anh tại Đại học bang Michigan. Trong bài nói chuyện về phát âm và kỹ năng nghe, giáo sư Shirley Thompson đề cập một điểm rất hay, đó là ba nội dung quan trọng nhất trong phát âm tiếng Anh.
Nội dung thứ nhất là trọng âm từ (word stress). Đôi khi, thay đổi trọng âm từ sẽ thay đổi hoàn toàn nghĩa của từ, ví dụ PREsent và preSENT. Đôi khi, nói sai trọng âm từ sẽ khiến người nghe hiểu thành một từ khác, ví dụ CEreal và surREAL. Hầu hết trường hợp, nói sai trọng âm từ khiến người nghe không hiểu bạn nói gì.
Điều này đặc biệt đúng với người học Việt Nam. Tiếng Việt không có khái niệm trọng âm, vì chúng ta không có từ đa âm tiết. Âm nào cũng nhấn cả. Khi học tiếng Anh, người Việt thường "chuyển ngữ" tiếng Anh sang tiếng Việt, nên vấn đề càng nghiêm trọng.
Nội dung thứ hai là nối âm (connected speech). Đây là trở ngại khiến nhiều người không nghe được tiếng Anh. Chẳng hạn, khi bước vào nhà hàng, bạn nghe người phục vụ hỏi: "Do you want a super salad?" và không hiểu gì. Thật ra bạn nghe đúng, nhưng giải mã sai. Thực tế, câu hỏi là "Do you want a soup or salad?". Từ "or" được nối với "soup" nghe giống như "super".
Các hiện tượng nối âm rất phổ biến trong tiếng Anh, ví dụ "What do you want to do?" thường sẽ được nói là "what cha wanna do?". Học viên không hiểu cách nối âm tiếng Anh sẽ gặp khó khăn trong vấn đề nghe và nói.
Nội dung thứ ba là giai điệu (rhythm), hay "âm nhạc của ngôn ngữ". Khi nói, người Mỹ nói thành những cụm từ được gọi là "thought group", mỗi "thought group" như vậy thường có một từ được nhấn mạnh nhất (prominent), và vài từ nhấn ít hơn (content words). Người dạy phát âm tiếng Anh phải hiểu và hướng dẫn được người học những từ nào được nhấn, và từ nào được làm rõ nhất trong câu.
Ví dụ được giáo sư trong hội thảo đưa ra là "The world's most popular drink/is water,/ you probably knew that./ But did you know/ the second most popular drink/ is Coke".
Trong mỗi "thought group" được cách bởi dấu "/", bạn nghĩ từ nào được nhấn mạnh nhất (prominent)? Đáp án là "drink", "water", "knew", "know", "second", và "Coke".
Tại sao từ "drink" đầu tiên được nhấn, mà từ "drink" (second drink) lại không? Vì những từ được nhấn (highlighted) đều mang thông tin mới.
Để kết thúc bài, mình xin liên hệ với cách dạy tiếng Anh phổ biến hiện nay là "phonics" (đánh vần). Vậy, "phonics" có thay thế được cho phát âm tiếng Anh trong việc dạy nghe và nói không?
Quan điểm của giáo sư, cũng giống của mình, là không thay thế được. Ít ra, "phonics" không dạy học trò về "word stress", "connected speech" và "rhythm". Một lý do khác nữa là tiếng Anh có cách đọc và cách nói khác nhau quá nhiều.