Tôn Tẫn bởi vì không hiểu Bàng Quyên, nên mới bị chặt đứt đầu gối; Hàn Phi vì không hiểu Lý Tư, để rồi bị
chết thảm trong ngục.
Lã Bất Vi
“Hỉ chi dĩ nghiệm kỳ thủ;
Cụ chi dĩ nghiệm kỳ trì”.
Khi đối phương trong trạng thái
vui vẻ, mới có thế thấy
được khả năng tiết chế của họ,
hành vi của họ có kiên chính
hay không, họ có quá đắc ý mà không giữ được
thái độ đúng mực hay không.
“Vấn chi dĩ thị phi nhi quan kỳ chí”.
Nếu họ tỏ thái độ
mơ hồ
ba phải thì nhất định là không đáng tin, bởi loại người này chính là bẻ lái theo chiều gió, không có
chính kiến.
Tư Mã Quang
“Phàm thủ nhân chi thuật, cẩu bất đắc thánh nhân,
quân tử nhi dữ chi, dữ kỳ đắc
tiểu nhân, bất nhược đắc ngu nhân”.
Phương pháp
chọn lựa nhân tài, nếu tìm không được thánh nhân hay quân tử để ủy thác, thì thà chọn người
ngốc còn hơn là giao cho tiểu nhân.
Bởi vì quân tử có
tài thì sẽ hành thiện khắp nơi; tiểu nhân có tài, thì không việc
ác nào không dám làm; người ngốc có muốn cũng không có đủ
trí tuệ, không có
bản sự, có muốn làm cũng không thành, họ là người vô hại.
Khương Tử Nha
“Cáo chi dĩ nan, dĩ quan kỳ dũng;
Túy chi dĩ tửu, dĩ quan kỳ thái”.
Cho đối phương giải quyết một vấn đề hóc búa, thì có thể thấy rõ được
năng lực và
dũng khí của họ.
“Tà chính khán nhãn tị;
Nhược yếu khán điều lý, toàn tại ngữ ngôn trung”.
Trung và gian chính là hai phương chủ yếu trong
cách nhìn người của cổ nhân. Nếu đến
người tốt,
xấu cũng
không thể phân biệt, thì nói gì đến dùng người, vì thế câu đầu tiên trong khẩu quyết
nhìn người của Tăng Quốc Phiên là “Tà chính khán nhãn tị” tức là muốn biết tà hay chính thì hãy nhìn mắt và mũi, theo Tăng Quốc Phiên mắt vẹo mũi cong thì chính là tâm thuật bất chính.