Trong
bức tranh,
Goya vẽ hai
người nông dân đang xô xát nhau. Mỗi người cầm trên tay một chiếc dùi cui sần sùi. Một người đang giơ dùi cui để
bảo vệ mặt mình. Nền trời trong xanh không để lộ một nét gì sắp xảy đến. Người ta không đoán
được trời sắp dông bão
hay sáng rực nữa.
Cả lớp nhốn nháo. Ai nấy đều lao nhao muốn phát biểu trước. Có
sinh viên nói đây là bức tranh diễn tả
định luật bảo tồn của
con người: “
Đấu tranh bảo tồn sinh mạng”. Sinh viên khác: “Bức tranh diễn tả
mục đích của
con người là muốn
hạnh phúc vì hạnh
phúc là đấu tranh”. Sinh viên khác nữa lại phân tích: “Bức tranh muốn diễn tả
chân lý con người là động vật có
lý trí, vì chỉ có thú vật mới cắn nhau mà ở đây là thú vật có lý
trí nên cắn nhau bằng gậy”.
Vị giáo sư ra hiệu
cho cả lớp
im lặng rồi bảo các sinh viên hãy
quan sát thật kỹ một lần nữa. Cả lớp im ăng ắng. Mãi một lúc sau ông mới chậm rãi nói: “Thoạt nhìn ai cũng nghĩ đây chỉ là bức tranh
tầm thường như những bức tranh khác. Thế nhưng có một chi tiết nói lên tất cả
ý nghĩa của bức tranh: hai người
nông dân đang hằm hằm sát khí để loại trừ nhau lại đang mắc cạn trong cồn cát. Từng cơn gió thổi đến, cát bụi đang kéo tới phủ lấp hai người đến quá đầu gối mà hai người không ai hay biết”.
Vị giáo sư ngừng lại hồi lâu rồi nói tiếp: “Goya muốn cho chúng ta thấy rằng cả hai người nông dân này sắp
chết. Họ sẽ không chết vì những cú dùi cui giáng vào nhau mà
do cát bụi đang từ từ chôn vùi họ. Thế nhưng thay vì giúp nhau để thoát khỏi
cái chết, họ lại
cư xử chẳng khác nào loài thú dữ: họ cắn xé nhau. Bức tranh trên đây của
danh họa Goya nói lên phần nào tình cảnh mà nhân loại chúng ta đang trải qua. Thay vì giúp nhau để ra khỏi không biết bao nhiêu tai họa,
đói khổ, động đất, khủng bố, chiến tranh…thì con người lại giành giật chém giết lẫn nhau.
Bức tranh ấy có lẽ không chỉ diễn ra ở một nơi nào đó ngoài
cuộc sống của các
bạn, mà không chừng đang diễn ra hằng ngày trong các mối tương quan của ta với người xung quanh. Cơn
cám dỗ muốn thanh
toán và loại trừ người khác có lẽ vẫn còn đang gặm nhấm nơi từng con người.
Một trong những cách
tốt đẹp nhất để tiêu diệt một kẻ thù chính là biến kẻ thù ấy trở thành một người bạn. Ngay chính trong cơn quẫn bách và đe dọa tứ phía, ta hãy liên đới để bảo vệ nhau, bảo vệ
sự sống, bảo vệ hành tinh này”.