Không có công thức kỳ diệu nào tạo ra hạnh phúc

Các nhà tâm lý học đã tiến hành hàng trăm nghiên cứu để xác định các yếu tố tạo ra hạnh phúc. Có thể bạn nghĩ rằng hạnh phúc phụ thuộc vào hoàn cảnh sống của bạn, ví dụ như quy mô các mối quan hệ bạn bè hay con số ghi trên phiếu tiền lương. Các yếu tố này là rất quan trọng, nhưng dường như vai trò quyết định thực ra lại chính là tính cách của bạn.

Các khía cạnh khác nhau của tính cách chúng ta có liên quan đến các khía cạnh khác nhau của hạnh phúc, nhưng không thể bỏ qua một đặc điểm tính cách dường như rất quan trọng, đó là sự hướng ngoại. Chính sự hướng ngoại che đậy khuynh hướng hành xử táo bạo của con người, tự tin để hướng ra bên ngoài. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh những người hướng ngoại đạt mức độ hạnh phúc cao hơn.

Vài năm trước đây, các nhà tâm lý học nghiên cứu tâm lý tính cách đã nảy một ý tưởng thú vị: liệu có thể trở nên hạnh phúc như những người hướng ngoại bằng cách đơn giản là cư xử giống như họ? Kết quả của các nghiên cứu, nhằm kiểm tra xem trực giác này có đúng không, đã xác nhận điều đó là đúng.

Ví dụ: các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm đã chứng minh rằng những người được yêu cầu cư xử hướng ngoại trong lúc giao tiếp với người khác, đã cảm thấy hạnh phúc hơn. Điều đáng ngạc nhiên hơn là những người hướng nội cũng đã đánh giá cao cách cư xử hướng ngoại trong những nghiên cứu này.

Nhiều nhà nghiên cứu cũng đã sử dụng các thiết bị di động để theo dõi mức độ hành vi và hạnh phúc của những người hướng ngoại trong thế giới thực tại bên ngoài phòng thí nghiệm. Công trình nghiên cứu này cũng cho thấy, khi hướng ngoại, con người cảm thấy hạnh phúc hơn. Một lần nữa, ngay cả những người tự nhận rằng bản thân là người hướng nội cũng cảm thấy hạnh phúc hơn khi hành xử như những người hướng ngoại.

Những kết quả này dường như cho thấy cách cư xử hướng ngoại có thể là một công cụ hiệu quả giúp kích hoạt hạnh phúc và có thể là nền tảng cho chương trình nghiên cứu ‘can thiệp’ nhằm cải thiện hạnh phúc.

Tuy nhiên, những công trình nghiên cứu này có nhiều hạn chế đáng kể. Các thí nghiệm thực hiện trong phòng thí nghiệm dựa trên trên các tương tác ngắn và giả tạo giữa những người không quen biết nhau. Vì vậy, các kết quả thu được có thể không đúng trong thế giới thực. Và các nghiên cứu thực địa đã phân tích mối liên hệ giữa hành vi và hạnh phúc của con người trong thế giới thực theo phương pháp tương quan nhằm nhấn mạnh mối quan hệ có thể có giữa hai hiện tượng, để xem chúng có cùng lúc thay đổi không. Hẳn nhiên, điều này có nghĩa là những nghiên cứu không thể khẳng định liệu cách cư xử hướng ngoại là nguyên nhân làm tăng hạnh phúc quan sát được.

Để làm rõ điều không mấy chắc chắn này, một nghiên cứu ngẫu nhiên đầu tiên được thực hiện nhằm so sánh hiệu quả của cách cư xử hướng ngoại như là một công cụ tác động lên hạnh phúc. Kết quả của nghiên cứu này được công bố trên tập san Journal of Experimental Psychology: General.

Chúng tôi đã yêu cầu một số người được chọn ngẫu nghiên, tham gia nghiên cứu hành xử  hướng ngoại trong một tuần lễ. Những người tham gia khác, đóng vai trò quan sát, được yêu cầu phải cư xử hướng nội. Một nhóm quan sát bổ sung không được hướng dẫn cách cư xử. Các nhà nghiên cứu đã theo dõi diễn biến của các chỉ số hạnh phúc trong suốt cả tuần và đánh giá mức độ hạnh phúc vào cuối nghiên cứu.

Trung bình, những người trong “nhóm cư xử hướng ngoại” đã thu được nhiều lợi ích về mặt hạnh phúc, tuy nhiên những tác động tích cực này phụ thuộc vào tính cách của họ. Cụ thể hơn, những người có tính cách hướng ngoại tự nhiên được hưởng nhiều lợi ích hơn từ hành vi này, trong khi những người có tính cách tương đối hướng nội dường như không thu được lợi ích nào từ sự thay đổi cách ứng xử. Tệ hơn, hạnh phúc của họ đôi khi còn bị ức chế.

Mặc dù trái ngược với nhiều nghiên cứu trước đây về những lợi ích của cách cư xử hướng ngoại không tự nhiên, kết quả nghiên cứu thu được vẫn công nhận những cảnh báo được các nhà tâm lý học và tác giả của các quyển sách về sự phát triển cá nhân: đi ngược lại với bản chất tự nhiên của mình phải trả giá nhất định.

Trong thực tế, hạnh phúc của chúng ta phụ thuộc mật thiết vào tính cách dường như là một tin xấu. Chúng ta thích nghĩ rằng mình làm chủ vận mệnh của mình và chúng ta có thể trở thành người mà chúng ta muốn. Nhưng sau đó chúng ta phải làm gì nếu vận mệnh của chúng ta bị ràng buộc bởi tính cách của chính mình?

Có điều chắc chắn là tính cách quyết định cuộc sống của chúng ta. Tuy nhiên, tính cách có thể thay đổi, và chúng ta có thể tự định hướng những thay đổi này dù điều này không phải dễ dàng đạt được. Ngày nay, chúng ta có thể biết rằng tính cách không bất di bất dịch như chữ nghĩa “khắc trong đá cẩm thạch”.

Ngoài ra, kết quả một nghiên cứu không ám chỉ rằng con người phải hướng ngoại mới hạnh phúc. Thay vào đó, kết quả cho thấy một sự can thiệp cụ thể để cải thiện lợi ích có thể hiệu quả đối với những người hướng ngoại, nhưng đối với những người hướng nội, chuyển biến này không được tốt như nơi những người hướng ngoại.

Những nghiên cứu hiện nay nhằm tìm hiểu rõ hơn sự can thiệp này có thể ứng dụng như thế nào đối với các tính cách khác nhau hiện có. Xem thêm: Để cuộc sống thêm vui vẻ và thú vị

Cách tiếp cận này không phải là mới. Nhiều ý tưởng tương tự được sử dụng để nâng cao hiệu quả của dược phẩm. Các chuyên gia tiếp thị cũng biết rằng quảng cáo sẽ hiệu quả hơn khi nó được điều chỉnh theo đặc điểm của người tiêu dùng. Tương tự như vậy, các nhà nghiên cứu tâm lý học tích cực thường lập luận rằng sự can thiệp để cải thiện hạnh phúc sẽ vận hành hiệu quả hơn nếu nó phù hợp với tính cách của những cá nhân liên quan. Tóm lại, không có công thức kỳ diệu nào để tiếp cận hạnh phút. Nếu muốn tăng cường hạnh phúc, cách tốt nhất là chúng ta phải học cách gắn nó vào tính cách của chính mình.