Khi Phật Thích Ca Mâu Ni thuyết pháp giọng nói luôn từ tốn, thân thiện, dễ gần, thường xuyên nói với đệ tử những vấn đề quen thuộc nhưng nghe vẫn không chán. Để giúp mọi người dễ hiểu, Đức Phật dùng lời lẽ bình dị cùng cách nêu ví dụ dễ hiểu giúp các đệ tử cảm nhận mọi thứ gần gũi với
cuộc sống của mình.
Một hôm, sau khi Phật Thích Ca Mâu Ni thuyết pháp xong, một đệ tử xin thỉnh giáo hỏi Phật vấn đề mọi người hay nói là “không biết không có tội” có đúng không.
Về vấn đề này, Phật Thích Ca Mâu Ni không trả lời trực tiếp mà đưa ra ví dụ: “Bây giờ có một cái gắp than, nó bị lửa làm cho nóng bỏng nhưng mắt ta không nhìn thấy được. Nếu con muốn cầm vào cái gắp than này, vậy giữa việc biết cái gắp than đang nóng bỏng và không biết, điều gì gây tổn hại hơn?”
Đệ tử thoáng suy nghĩ rồi trả lời: “Không biết nó đang nóng bỏng là rất tai hại. Vì không biết sẽ không có chuẩn bị, không đề phòng nên sẽ bị bỏng”.
Phật Thích Ca Mâu Ni lại nói: “Đúng thế! Nếu biết cái kẹp than bị nóng bỏng thì lòng sẽ đề phòng, không dám sơ suất cầm vào tay không. Từ đó cho thấy câu ‘không biết không có tội’ là không đúng, mà không biết là rất có tội. Mọi người vì vô minh nên mãi trầm luân trong bể khổ”.
Đạo lý:
Người thiếu hiểu biết thì hay hồ đồ, đó mới là người chịu tổn hại lớn nhất, vì họ không hiểu bối cảnh sự việc và hậu quả sẽ gây ra, chỉ có hiểu biết mới giúp người ta sáng suốt, thấy được sự thật. Vì thế khi bạn không hiểu gì về một vấn đề thì đừng hồ đồ đưa ra kết luận, càng không nên a dua theo người, đặc biệt với đoàn thể những người tu tâm hướng thiện, càng cần thận trọng trong từng lời nói. Khi người ta bị những lời nói dối lừa mị, chính tà bất phân, thiện ác không rõ, vậy thì họ chỉ có thể làm nối giáo cho giặc! Hậu quả tự mình chuốc lấy!
Bài học về sự hiểu biết