Tuy nhiên, có đôi khi lại cần
im lặng, lúc đó sự im lặng có
giá trị hơn nhiều. Và lúc này chính sự im lặng lại “nói” nhiều hơn. Đó là đặc ngữ của sự im lặng, một loại
văn hóa kỳ diệu, nhưng không dễ thực hiện.
Nói hoặc im lặng đều phải đúng nơi, đúng lúc, đúng người, và chỉ sử dụng khi thực sự cần thiết.
Lời nói có thể là lưỡi gươm, mà gươm chưa dùng thì cứ để trong bao. Im lặng là diệu kế nếu lời nói vô ích, nếu không thì có thể phản tác dụng. Thật chí lý
câu nói của T. Man: “
Người khôn ngoan mang tất cả
tài sản vào trong đầu”. Đó chính là giá trị của sự im lặng. Nhưng khi nào nên im lặng?
Biết
vui với người vui,
buồn với người buồn. Đó là động thái của người có giáo dưỡng,
tri thức,
biết điều, biết
cư xử và thấu cảm. Không gì vô
duyên hơn khi người khác
khóc mà mình lại
cười – hoặc ngược lại. Sự “lệch pha” đó khả dĩ khiến chúng ta trở nên lố bịch, hợm hĩnh và
kiêu ngạo.
Sự im lặng là “vương quốc” của hoạt động trí óc. Nhờ đó mà có những kiệt tác, sự
cao thượng, sự
hiểu biết, sự
trưởng thành, sự hồi
tâm,… Văn hào W. Goethe xác định: “
Tài năng
được nuôi dưỡng trong cô tịch, còn chí khí được tạo bởi những cơn sóng dữ của giông tố
cuộc đời”. Thấy người khác trầm tư mặc
tưởng,
đừng phá “khoảng riêng” của họ. Sự im lặng lúc đó thực sự cần thiết và có
ý nghĩa.
3. Khi người khác không hiểu mình
Khi chưa được hiểu, chúng ta cần
cởi mở và
hòa đồng để người khác có thể hiểu mình hơn – dù
không thể hiểu hết. Nhưng nếu
bạn cảm thấy người ta thực sự không thể hiểu hoặc không muốn hiểu thì
tốt nhất là im lặng. Nếu không, những gì bạn nói có thể gây “dị ứng” hoặc hiềm thù.
4. Khi người khác nói về vấn đề mình không am hiểu
Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe. Người
khôn ngoan chỉ nói những điều mình biết rõ và hoàn toàn im lặng đối với những gì mình không biết hoặc
mơ hồ. Đừng
ảo tưởng mình là “bách khoa tự điển”. Bác
học A.
Edison nói: “Điều chúng ta biết chỉ là một giọt nước, điều chúng ta không biết là cả đại dương”. Còn
hiền triết Socrates
thừa nhận: “Tôi không biết gì cả, đó là điều tôi biết rõ nhất”. Chỉ là người
bình thường, chúng ta càng cần
khiêm nhường mà biết im lặng.
5. Khi người khác khoe khoang, lý sự
6. Khi người khác không cần mình góp ý kiến
Đừng bao giờ “xía” vào chuyện của người khác hoặc
tò mò chuyện của họ. Vả lại,
nói nhiều thì sai nhiều. Nói thiên lệch thì
mất lẽ chính, nói huênh hoang rồi đến chỗ đuối, nói xiên xẹo rồi đến chỗ sai trái, nói giấu giếm sẽ đến chỗ cùng. Cibbon nói: “Đàm luận khiến người ta hiểu biết, nhưng im lặng là
trường học của sự
khôn ngoan”. Im lặng còn là
yêu thương,
tha thứ, và là
cuộc sống.
Tóm lại, im lặng là một nghệ thuật kỳ diệu và là cách thể hiện văn hóa cao cấp.