Ăn là cái đầu tiên trong tứ khoái của
con người. Với
người Việt mình, cái ăn nó quan trọng vì mấy ngàn năm trong lịch sử, chiến tranh và
đói kém liên miên. Nên mới có ăn giỗ, ăn
Tết, ăn cưới,
ăn mày,
ăn xin, ăn năn… cái chi cũng liên quan đến việc ăn. Thậm chí một
bác sĩ thường nói với người
nhà bệnh nhân bị bệnh nan y là thôi đem về, coi muốn ăn gì thì
cho ăn, nói vậy là biết rồi, trước khi rời khỏi
cuộc đời, nên nếm
được nhiều của ngon vật lạ. Tây cũng vậy thôi, họ cũng
hay đưa ra
danh mục các món ăn phải ăn trước khi
chết.
Đặc trưng lớn nhất của
ẩm thực chính là quan hệ với sản vật
thiên nhiên ở địa phương. Nếu ở nơi cây trái
tốt tươi, tôm
cá đầy sông như
miền Tây Nam Bộ chẳng hạn, thì ẩm thực ở đó phong phú hơn vùng cát trắng nắng chang chang như Phan Rang. Tương tự thì ở Thái
Bình các món ăn sẽ đa dạng hơn ở cao nguyên đá Đồng Văn Lũng Cú. Có lần dượng đưa đoàn khách
Việt Nam đi
Ấn Độ, đến ngày thứ
ba là khách
bắt đầu ngán, nói sao ăn gì cũng mùi cà ri không vậy, lại chả có
rau ăn lá gì cả. Rau ăn lá chỉ dừng lại ở salad bắp cải còn chủ yếu là củ và
quả như cà rốt, hành tây, dưa leo, củ cải, bầu bí và hết. Nên có ông khách
đại gia ở miền Tây nổi cáu, nói mày tiếc
tiền chứ đưa vô khách sạn năm sao thử coi, tụi tao muốn ăn rau muống xào tỏi, rau lang luộc, canh mồng tơi rau đay nấu tôm, tao muốn ăn canh chua cá kho tộ.
Tony nói anh à, thiệt là không có. Ổng
chửi quá nên cũng dắt vô ăn buffet ở khách sạn lớn nhất New Delhi, ổng đi một vòng coi hết các món ăn và nói biết vậy tao ở nhà cho rồi.
Ở xứ Ấn hay Ả rập, nhiệt độ chênh lệch ngày đêm nó cao, nên rau ăn lá không có nhiều, và dẫn đến tập quán
ăn uống như vậy. Cũng vì khí hậu nên họ phải tẩm ướp thịt cá với các loại gia vị cay nồng, mới
có thể bảo quản được lâu. Chưa kể là
thói quen ăn bốc bằng tay, nên canh cua rau đay sao bốc được. Cũng vì thói quen ăn bằng tay mà các nước như Indo, Philippines…,dù rau ăn lá cũng tốt tươi nhưng họ
không thể ăn giống mình, mà lại chủ yếu ăn đồ nướng, các món đều trộn nước cốt dừa sền sệt để bốc lủm vô miệng cho dễ. Nên dân vùng này mụn thôi là mụn, lại béo bụng chứ không có “thon thả giọt đàn bầu” như dân mình.
Còn
Trung Quốc thì khí hậu
mùa đông khắc nghiệt, nên họ ăn dầu mỡ nhiều, món rau nào cũng xào và mỡ có khi ngập dĩa. Vùng Nội Mông hay Tân Cương thì lại nấu
cơm bằng mỡ cừu, nên nếu mình dị ứng với mùi cừu thì đi mấy vùng nay, tốt nhất là thủ một
vali đầy mì gói. Người Hàn thì cái gì cũng kimchi, thậm chí phở Hoà ở Seoul dọn kèm dĩa kim chi thay vì dĩa rau thơm. Ở Nga hay Đông Âu, các món của họ mặn hơn khẩu vị của mình, như món thịt muối, cá hồi xông khói mặn đắng luôn nếu mình không ăn kèm với olive hay dưa leo ngâm chua.
Nói như vậy để mình
chuẩn bị kiến thức về ẩm thực trước khi đi
sang đó. Ăn uống nó quan trọng, mình đi dài ngày, không thích ứng được với thức ăn địa phương đó thì sẽ không có sức để
làm việc hay
học tập. Nếu quen cứ sáng nào cũng phải điểm
tâm bằng một tô phở, trưa phải ăn lòng lợn lá
mơ, tối phải đủ 3 món canh mặn xào, thì việc hoà nhập với bên ngoài hơi khó. Như dượng, từ lúc xác định mình đi làm thương mại quốc tế, phải tập ăn uống quốc tế luôn. Có những bữa tự dượng phải lên nhà hàng Ấn Độ, thử hết mọi món từ “nan” đến “masala”, nên qua Ấn ở vài tháng chả sao. Hay có bữa dượng không ăn cơm, ăn
bánh mì bơ tỏi, thịt nguội, xúc xích, khoai tây cho quen. Hay bữa nào tiền rủng rỉnh tí thi vô sushi bar ăn đồ
sống của Nhật, ban đầu cũng không quen, nhưng sau này thì ghiền luôn. Hay dượng ráng ăn thịt cừu, thịt nướng kebab, fastfood, dù thấy chẳng ngon lành gì. Mình tập vậy để đi công tác, sau một ngày làm việc cật lực, tối về thì lại tiệc tùng
nhậu nhẹt, hôm sau lại phải
di chuyển với những
khoảng cách rất xa. Mình mà ăn uống khó quá, chỉ 3 ngày là đuối. Như cái anh đại gia hôm ở Ấn Độ, hôm sau đi
gặp gỡ thương mại, ảnh không đi nổi, chỉ nằm ở khách sạn thoi thóp với mấy gói mì tôm chờ hôm sau nữa thì về nước, trong khi mấy đối tác khác thì lên hội chợ gặp tay bắt mặt mừng, hợp đồng ký quá trời. Anh đại gia nọ thì lỡ hết các
cơ hội, nên chỉ về bán cho đại lý dưới ruộng dưới vườn, để ăn cá kho tộ canh chua suốt ngày chứ buôn bán quốc tế hẻm được.
Hồi đó dượng có tuyển 1
nhân viên làm
kinh doanh, mọi thứ đều
hoàn hảo trừ ăn uống. Nên khách nước ngoài qua, nó nói thôi
Tony à, mày cho
bạn này làm
văn phòng hay cho
nghỉ việc đi, chứ kinh doanh không hợp. Cá da trơn không ăn.
Gà thì
sợ ngứa. Hải sản dị ứng.
Chuối thì nói hôi. Heo bò chỉ ăn nạc mềm, chỉ luộc không được nướng. Sữa không tiêu hóa được. Hành ngò tỏi tiêu ớt sợ nóng nổi mụn.
Cà phê đắng. Trà
mất ngủ. Nên đi ăn với nó, thấy chén cơm với nước mắm trong veo. Hỏi ra mới biết
do từ nhỏ
mẹ nó
bảo thủ nên ăn suốt ngày cứ cà pháo mắm tôm rau dền luộc quất tới, nên nó chỉ ăn được mấy món đó. Lớn rồi sửa không được, thanh niên trai tráng thay vì
cởi mở thì lại bảo thủ kiên quyết xưa sao giờ vẫn vậy, không dám thử. Nên chơi rất
chán và cũng thấy tội. Nhiều
cơ hội
trải nghiệm với
thế giới bên ngoài bị
bỏ qua.
Chúc các
con tự tin xách giỏ ra thế giới bên ngoài làm việc,
học tập,
vui chơi mà không phải gặp rào cản nào. Nếu mình nghĩ mình là cá
mập thì phải bơi ngoài đại dương, cá ngừ cá kiếm thì ngoài biển, cá hô cá chép thì ra sông mà vẫy vùng. Chứ quanh quẩn trong ao làng làm chi, giành thức ăn chi với mấy con lòng tong tội
nghiệp. Còn mình
lười học tập, lười
lao động, nói cái gì cũng cãi,
cuộc sống ngày hôm nay chẳng khác gì ngày hôm qua thì suốt đời chịu phận cá lòng tong. Nhung nhúc ở trong ao, lâu lâu có thằng xuyệt điện nó dùng bình ắc quy nó rà 1 phát, thì phơi bụng trắng xóa và nằm hết trong nồi cá kho tộ.
Nói cái thèm cá lòng tong kho tộ quá à. Kho nồi đất sền sệt, bỏ tiêu thiệt cay héng, trời mưa mưa lạnh lạnh, cơm trắng mới nấu lên. Trời ơi, ăn 4-5 chén cơm vẫn chưa no.
Nhưng đến chén thứ 6 thì no.