1. Nhiều ham muốn sẽ khổ hải vô biên
Người có nhiều ham muốn, nếu không
được thỏa mãn sẽ cảm thấy khổ sở, được thỏa mãn rồi lại khơi gợi
dục vọng mới,
cho nên bị dục vọng tra tấn, khổ
không thể tả. Còn người biết tiết chế dục vọng của mình, mới
có thể có được
tâm an.
Trong thơ Tô Đông Pha có nói rằng: “
Uống rượu không
say bậc anh hào;
Sắc đẹp không mê mới là cao;
Tiền tài bất
nghĩa thì không lấy; Khẩu khí chẳng sinh ắt tự tiêu”.
Con người đều có
thất tình lục dục, không có gì đáng trách, nhưng một khi quá độ, bị dục vọng thao túng thì chính là tự rước lấy
họa, tự hủy diệt bản thân.
Người
hay lo
sợ thường không muốn
chủ động tranh thủ, dễ bỏ lỡ
cơ hội
tốt, cho nên cả đời chỉ là kẻ tầm thường. Trong “Tiểu song u ký” có nói: “Người có nhiều lo sợ sẽ không thể thấy được điều gì lớn lao”.
Người hay
sợ hãi, chỉ biết theo sau người khác, sợ phạm phải
sai lầm, đương nhiên cũng không có quan điểm siêu việt
hơn người.
Tục ngữ nói: “Không có chuyện thì không gây chuyện, có chuyện thì không sợ chuyện”.
Con người không có việc gì thì
đừng nên rước thêm việc, không sợ
chết cũng không cần phải tìm
cái chết. Nhưng một khi có việc trước mắt, thì cần có
can đảm gánh vác. Khi gặp
vấn đề, sợ hãi liệu có tác dụng gì? Cái gì cũng sợ thì cả đời sẽ chìm trong
bóng tối.
3. Càng nói càng thua, nói nhiều tất hớ
Trong Dịch Kinh viết: “Cát nhân chi từ
quả,
táo nhân chi từ đa”, ý rằng người có uy
đức thì không nói nhiều, người giảo hoạt mới dùng nhiều lời để nói. Nói cách khác, khi một người nói nhiều chính là lúc họ bộc lộ
khuyết điểm của mình, là một người không có đủ uy
danh để phục chúng.
Có câu chuyện thế này. Năm 384, Phù Lang đầu hàng Đông Tấn, chạy đến Giang Nam. Ngay lúc đó, Vương Tố Chi lại hay thích lo chuyện
bao đồng, chưa từng đến
phương Bắc, lại thường xuyên hỏi Phù Lang về phong thổ Trung Nguyên, mỗi lần đền hỏi không dứt, Phù Lang rất
chán ghét.
Có một lần, Vương Tố Chi sau khi đã hỏi cả buổi, lại tiếp tục hỏi: “
Nô lệ ở Trung Nguyên, giá cả như thế nào?”. Phù Lang
trả lời: “Ít nói mười vạn, nói nhiều một ngàn”.
4. Đa nghi chiêu mời họa, muốn hồ đồ thật khó
Cổ nhân nói: “Phúc mạc phúc vu thiểu sự, họa mạc họa vu đa tâm”, ý rằng có phúc hay không là ở việc có ít
chuyện hay nhiều chuyện, có họa hay không là ở việc đa nghi nhiều hay ít.
Người
nhạy cảm thường tự cho mình là
người thông minh, thích suy đoán tâm tư của người khác, nhẹ thì dẫn đến
hiểu lầm phiền não, nặng thì thành mối bất hòa giữa con người. Càng là người thông minh, càng sẽ làm ra chuyện ngu xuẩn.
Người hay tranh giành, là người thích những món lời nhỏ, không biết
cảm ơn; đạt được
lợi ích từ người khác nhưng lại không muốn
báo đáp.
Người hay tranh giành, thường là người nhất thời chiếm được lợi, lại
đánh mất nhân tâm, cuối cùng lại chịu
thiệt thòi lớn, có thể nói là bởi vì lợi nhỏ mà mất lớn.
Trong Hồng Lâu Mộng viết: “Thế sự tinh thông đều nhờ vào
học vấn,
từng trải nhân tình mới đạt tới văn chương”.
Tình người là một
cái cân, thứ để đo chính là nhân tâm. Tình người đến rồi đi, mấu chốt chính là cân bằng.
Chỉ có đòi hỏi mà không muốn
cho đi, mọi người cuối cùng cũng sẽ rời xa
bạn. Có qua có lại,
trân trọng tình người thì mới có thể thắng được
duyên kiếp, có thể thắng được nhân sinh.