Chẳng có ai là
hoàn hảo. Vấn đề nằm ở chỗ chúng ta hiếm khi nào chịu thấu hiểu những
phức tạp của bản thân trước khi tiến tới
hôn nhân. Để đến khi một
mối quan hệ đe dọa ta bộc lộ ra những khiếm khuyết của mình, ta liền
đổ lỗi cho đối phương rồi tung hê tất cả. Về phần
bạn bè thì, họ không hơi đâu mà bỏ công sức ra khuyên nhủ ta đến cùng. Thế nên một trong những đặc điểm của việc
độc thân là nó cho ta một
ấn tượng về bản thân rằng ta đang là đối tượng thực sự dễ cùng chung
sống.
Người
bạn đời của chúng ta cũng không khá khẩm hơn trong vấn đề
nhận thức bản thân. Theo lẽ tự nhiên, chúng ta
nỗ lực tìm hiểu họ. Ta đến thăm gia đình họ. Ta xem những bức ảnh, gặp những người bạn
học cùng họ. Tất cả những thứ ấy khiến ta lầm
tưởng nghĩa vụ của ta đã hoàn thành. Nhưng không. Hôn nhân theo cách ấy dẫn đến một canh bạc đầy
hứa hẹn,
hào phóng và vô cùng
tử tế,
được chơi bởi hai
con người còn chưa hiểu hết bản thân mình là ai và đối phương có thể là ai, tự trói buộc nhau vào một
tương lai chưa thể hình dung cụ thể, một tương lai họ đã
thận trọng tránh né phải
điều tra kĩ càng.
Nhìn lại suốt chiều dài lịch sử, người ta
kết hôn vì những kiểu
nguyên nhân đầy
lý trí: bởi vì cô nọ sống ngay ở làng bên, gia đình anh kia đang ăn nên làm ra, bố của cô ấy làm quan, được kế thừa cả một dinh thự, hay
đơn giản là cả
cha mẹ hai bên cùng theo một
tôn giáo. Và chính trong những cuộc hôn nhân đầy lý
trí ấy, người ta hứng chịu sự
cô đơn, sự
phản bội, ngược đãi, giày vò
con tim, và tiếng những đứa
trẻ con gào
khóc. Hôn nhân của lý trí, cuối cùng như chúng ta đã thấy, không hề có nghĩa lý gì cả; nó chỉ mang tính hạ
sách,
thiển cận, hợm hĩnh và đầy
thực dụng. Đấy chính là lý do tại sao nó
nhường ngôi cho hôn nhân của
tình cảm - xuất hiện về sau như một lẽ hiển nhiên.
Mấu chốt của một cuộc hôn nhân tình cảm chính là ở chỗ hai con người bị
thu hút bởi nhau bằng
bản năng dâng trào và biết với con tim rằng, điều này là đúng. Thực chất, một cuộc hôn nhân trông càng có vẻ hấp tấp (nó diễn ra có lẽ chỉ sáu tháng sau khi họ gặp nhau, một trong hai người đang
thất nghiệp hoặc cả hai đều chưa đến tuổi
trưởng thành) lại càng tạo ra cảm giác
an toàn. Sự hấp tấp ấy được dùng để cân bằng với mọi
sai lầm trước kia của lý trí - thứ chất xúc tác cho sự khốn
khổ, thứ
nhu cầu của con buôn. Sự lên ngôi của bản năng bây giờ là kết
quả của bao nhiêu thế kỉ qua bị lý trí làm cho
tổn thương quá nhiều.
Nhưng dù cho chúng ta có tin rằng bản thân đang tìm kiếm
hạnh phúc trong hôn nhân,
thực tế không đơn giản như vậy. Cái ta thực sự tìm kiếm là sự quen thuộc – thứ có thể làm đảo lộn mọi lộ trình ta đã vạch ra cho hạnh
phúc. Thông qua các mối quan hệ thời trưởng thành, ta mong muốn tái tạo những xúc cảm thân thuộc thuở nhỏ.
Thứ tình
yêu ta từng
trải nghiệm khi ấy, giờ đây hay bị lẫn lộn với những tình cảm khác, với
động lực mang tính phá hủy: cảm giác muốn
giúp đỡ một người trưởng thành đang
lạc lối, cảm giác thiếu vắng
tình thương của
cha mẹ, luôn
sợ hãi cơn giận của anh ta, hay nỗi
bất an không dám thổ lộ những ước mong của mình. Cứ thế, thật hợp lý, ta thấy mình trong vị trí một người trưởng thành đang loại dần đi những ứng viên phù hợp để tiến tới hôn nhân, không phải vì họ sai, mà vì họ quá chuẩn - quá vững vàng, trưởng thành, thấu hiểu, đáng
tin cậy - mà
trái tim của ta thì không quen với sự chuẩn mực ấy. Chúng ta chọn sai bạn đời vì bản thân không
kết nối được cảm giác hạnh phúc với cảm giác được
yêu thương thực sự.
Ta phạm sai lầm cũng bởi vì ta quá cô đơn nữa. Không
chịu đựng nổi
cuộc sống độc thân - ấy hoàn toàn không phải là
tâm thế
tốt nhất để đi tìm kiếm một người bạn đời. Phải hoàn toàn
chấp nhận được viễn cảnh nhiều năm tháng cô đơn rồi hẵng
thanh thản mà kén chọn, bằng không rất có thể ta sẽ lầm tưởng không biết mình yêu cái gì hơn: người bạn đời cùng ta sẻ chia
duyên phận hay việc thoát khỏi cô đơn do có người bạn đời ấy.
Điều cuối cùng, chúng ta kết hôn để khiến một
mối tình đẹp hóa thành vĩnh cửu. Ta mường tượng ra rằng cuộc hôn nhân sẽ giúp ta giữ gìn
khoảnh khắc vui tươi xuất hiện mỗi khi ta
nhớ đến cảnh cầu hôn: có thể đó là ở Venice, dưới chân một dòng thác, hay trên một chiếc thuyền mô-tô, với ánh hoàng hôn
mặt trời thả những tia lấp lánh vàng rơi dọc biển cả, thủ thỉ với nhau về những ngõ ngách của
tâm hồn ta nơi chưa ai từng đặt chân tới, cùng nghĩ về bữa tối sẽ diễn ra ít lâu sau trong một
nhà hàng
cơm Ý risotto. Ta kết hôn để khiến những rung động ấy kéo dài mãi mãi, nhưng lại chẳng thể nhận ra không hề có mối liên hệ bền
bỉ nào giữa chúng với việc gây dựng gia đình.
Thật ra, việc kết hôn đôi khi chắc chắn sẽ đưa chúng ta lên một
hành trình nữa khác xa và phức tạp hơn, rất có thể
bắt đầu từ một căn nhà ngoại ô, cùng một đám
trẻ con nheo nhóc đi theo cả chặng đường dài, chúng có
khả năng dập tắt mọi niềm
say mê ngay từ trong trứng nước. Nhân tố duy nhất có thể
chia sẻ với ta là người bạn đời. Và đó lại có thể là một nhân tố sai lầm ta
lựa chọn.
Tin tốt là không vấn đề gì cả khi chúng ta phát hiện ra mình chọn sai bạn đời.
Chúng ta không nhất thiết phải
từ bỏ anh hay cô ấy, bởi cái quan niệm của
phương Tây về hôn nhân: là một chủ thể hoàn hảo
tồn tại để đáp ứng mọi nhu cầu và
thỏa mãn mọi ước ao trong lòng chúng ta, nó chỉ dựa trên duy nhất một
lý tưởng Lãng mạn hình thành trong vòng khoảng 250 năm trước.
Nhưng những thứ đó là
bình thường và không phải là nguyên do để dẫn đến ly dị. Chọn lấy một người để
gắn bó chẳng qua chỉ là một tình huống để xác định xem nỗi
bất hạnh nào đáng dễ ta chấp nhận
hy sinh bản thân vì nó nhất.
Triết lý đầy
bi quan ấy đưa ra
giải pháp cho một loạt những nỗi
hoang mang và đau đớn của cuộc sống hôn nhân. Nghe có vẻ kì lạ, nhưng sự bi quan sẽ xoa dịu
áp lực do kì vọng quá đà mà
văn hóa lãng mạn đã phủ lên khái niệm hôn nhân. Không nên trách cứ một người bạn đời khi họ không thể cứu chúng ta thoát khỏi nỗi
muộn phiền và
chán nản, và cũng không lý nào việc đó đáng để khiến hôn nhân đổ vỡ hoặc bị “nâng cấp”.
Người phù hợp với chúng ta nhất không phải là người đáp ứng mọi thị hiếu của ta (người như thế không tồn tại), mà là người có thể
dung hòa được những
khác biệt trong thị hiếu hai bên một cách
khéo léo - người có thể
kiểm soát những bất đồng. Thay vì
ý tưởng hão huyền về một mảnh ghép hoàn hảo, khả năng chịu đựng những khác biệt với
tấm lòng bao dung mới chính là dấu hiệu đích thực của một ứng viên “không vượt quá mức sai lầm”. Sự
hòa hợp là trái ngọt của yêu thương, chứ không phải
điều kiện cho nó.
Chủ nghĩa lãng mạn không giúp gì được cho ta cả, nó là một triết lý tàn
nhẫn. Nó khiến cho rất nhiều trải nghiệm trong hôn nhân trông có vẻ phi thường và
hứa hẹn.
Kết quả là ta lại đơn độc rồi đinh ninh rằng cuộc hôn nhân của ta, cùng những khiếm khuyết của nó, là không “ổn”. Chúng ta cần học cách
thích nghi với "sự méo mó", không ngừng nỗ lực đặt bản thân vào một vị thế bao dung,
lạc quan và
nhân hậu hơn để
nhìn nhận các hình thái đa dạng của “sự méo mó” hiện diện trong chính chúng ta và trong người bạn đời của chúng ta.