Người đời gọi ông hai tiếng "gian hùng"
được chia thành 2
nghĩa: "Gian" của gian trá, và "Hùng" của anh hùng. Sự kết hợp
hoàn hảo của hai từ
tưởng chừng trái ngược nhau lại miêu tả trọn vẹn và đầy đủ nhất về
tính cách con người của Tào Tháo.
Muốn nhận xét, trước hết phải thấu tỏ. Đặt vào bối cảnh cuối thời Đông Hán lúc bấy giờ, quần hùng tranh đấu, các thế lực quân phiệt nổi lên khắp nơi. Nếu không thể biến thành mãnh thú thì chỉ
có thể chờ người khác tới "làm thịt", đây chính là
đạo lý sống còn trong mỗi cuộc chiến tranh.
Mạng sống còn khó giữ, lấy đâu ra gốc rễ để yên phận
trung thành? Chính vì thế, để bảo đảm và không ngừng khuếch trương
quyền lợi của mình, việc Tào Tháo trở thành gian hùng là điều không khó lý giải.
Cho dù
nguyên nhân và kết
quả cuối cùng ra sao, những
hành động xấu của Thái tổ Vũ Hoàng đế này cũng không thể tẩy sạch. Thế nhưng, không vì những điểm tối mà chúng ta bỏ
quên những điểm sáng trong
con người ông. Đó chính là
bản lĩnh chính trị và quân sự kiệt xuất, là biệt tài dùng người và trọng người, cũng là một người chủ gia đình có
tâm, có tình, biết chăm lo cho thê tử.
Nhận xét về
tình cảm của Tào Tháo, có người đã dùng 7 chữ sau: "Đa tình, thâm tình, cũng trường tình."
Người ta có câu: "Anh hùng khó qua ải mỹ nhân". Tào Tháo cũng vậy, ông nổi
danh là một người phong lưu,
yêu giang sơn và yêu cả mỹ nhân. Nhưng người
đẹp lọt vào mắt ông chiếm số lượng lớn, bản tính đa tình.
Khi
thu phục tướng lĩnh đối địch Trương Tú, Tào Tháo thấy thím của vị này là Châu thị có nhan sắc
hơn người nên cưỡng ép đòi "thu nhận", khiến Trương Tú vừa hàng lại phản, dẫn binh đòi truy sát Tào Tháo.
Chính vì bản tính đa tình lần này, Tào Tháo buộc phải để
con trai trưởng Tào Ngang yểm trợ phía sau, cuối cùng
chết dưới gươm đao. Thê tử lúc đó của Tào Tháo là Đinh phu nhân
đau khổ và
giận dữ không thôi, dọn đồ bỏ về nhà
mẹ đẻ.
Tào Tháo bỏ hết mặt mũi và
kiêu ngạo,
ba lần bốn lượt tới nhà bà hối lỗi, mong được
tha thứ để đón
vợ về nhưng do nản lòng thoái chí, đánh
mất đứa con nuôi
yêu thương, Đinh phu nhân kiên quyết
từ chối, cho rằng tình cảm đã cạn, nên dừng lại ở đây.
Nghe vậy, Tào Tháo không hề tức tối mà đến gặp bố vợ để xin phép, nếu sau này Đinh phu nhân có tìm được người nào tâm đầu ý hợp khác, hãy cứ cho phép, không cần bận tâm đến ông.
Có một lần nghe tin Biện phu nhân rất thèm mận xanh của quê hương, ông ta lập tức cử người tới Sơn Đông lấy giống về trồng ngay trong hậu viện nhà mình. Đến ngày cây
mơ chín tỏa hương gần xa, Biện phu nhân vô cùng
cảm động.
Có thể thấy rằng, ở trên chiến trường, Tào Tháo có thể là một gian hùng giết người không chớp mắt, nhưng khi trở về gia đình, ông chỉ là một người
chồng bình thường, tuy đa tình nhưng cũng rất thâm tình.
Đến tận trước khi lâm chung, ngoài
vấn đề quốc gia, quân
cơ đại sự, Tào Tháo vẫn không quên
sắp xếp hợp lý cho gia đình: "Mấy người
phụ nữ của ta cả đời
vất vả, sau khi ta chết, cho họ ở lại đài Đồng Tước, không được ngược đãi, phải phân phát hương quí cho họ, để tránh
lãng phí, dạy họ đan giày cỏ để kiếm thêm ít
tiền..."
Có một số
sách còn ghi lại rằng, Tào Tháo dặn thêm: "Mồng 1 và ngày rằm hàng tháng,
nhớ hướng về lăng mộ của ta để nhảy múa để ta nhìn ngắm các nàng."
Không còn âm mưu quỷ kế, không còn toan tính thiệt hơn, những
lời nói cuối cùng của Tào Tháo không giống Ngụy Vương nắm trong tay giang sơn mà chỉ là một người
cha già, phó thác hậu sự cho vợ con sau này. Đằng sau cả
cuộc đời gian hùng, người ta mới được chứng
kiến một mặt tình cảm
dịu dàng của ông.
Nhiều người cho rằng, hành động này của Tào Tháo làm mất bản sắc anh hùng, vướng bận nhi nữ tình trường quá mức. Nhưng bản sắc anh hùng làm sao bằng
bản chất con người, bằng tình cảm
trân trọng trong lúc sinh tử biệt ly. Có cả thiên hạ trong tay,
quyền lực to lớn đến mấy thì
bảo vệ, trân trọng những người bên cạnh mình chính là điều cơ bản nhất.