“Cháu tự mình biết là được rồi!”
“
Đừng có chạy lung tung nhé!, bà nội gọi cậu.
Cậu bé ngẩng khuôn mặt bầu bĩnh lên, hưng phấn nói: “Cháu đang giải cứu ốc sên. Nó nằm ở giữa đường đi ạ, rất là
nguy hiểm, cháu đưa nó về
nhà”.
Bà nội cảm thấy khó hiểu: “Ốc sên biết cháu cứu nó sao?”.
Cậu bé
trả lời: “Nó chắc là không biết”.
Bà nội nói: “Vậy cháu làm chuyện
tốt này chẳng phải là không công sao. Ai mà biết cháu cứu ốc sên chứ?”.
Cậu bé lập tức nói: “Cháu tự mình biết là được rồi! Cháu cứu một con ốc sên, cháu thấy rất
vui!”.
Câu nói đơn giản này của đứa
trẻ, lại ẩn chứa hàm ý triết
học nhân sinh sâu xa: Ta
làm việc tốt, không phải vì để
cho người khác biết, thậm chí người được giúp cũng không cần biết, tự mình ta biết là được rồi.
Đây chính là
ý nghĩa lớn nhất khi chúng ta làm việc tốt, cũng là ước nguyện nguyên sơ ban đầu của mỗi chúng ta.
Đáng tiếc chính là, đại đa số
con người ngày nay thường mang quá nhiều
thực dụng và
lợi ích bản thân, cũng bởi vậy mà bóp méo
hành vi của mình. Chúng ta đi trợ giúp một người khác, đều sẽ kỳ vọng đối phương
có thể cảm ơn, cũng mong rằng bản thân được hồi báo – cho dù chỉ là một câu cảm
ơn. Hoặc là, chúng ta sẽ
hi vọng những người khác biết chuyện này, từ đó mà giành được sự
ghi nhận và ca ngợi của họ.
Nếu không đạt được những điều như vậy, nhiều người trong chúng ta tất nhiên sẽ không nguyện ý làm chuyện tốt.
Kỳ thực, “để cho người khác biết ta làm chuyện tốt” dĩ nhiên cũng là có tình có lý, nhưng xa hơn nữa “ta biết mình làm chuyện tốt” mới thực sự là trọng yếu. Bởi vì chúng ta còn
sống, xét đến cùng, là
sống cho mình xem, mà không phải cho người khác xem. Người khác ca ngợi và đền đáp bản thân mình đến đâu, thì cuối cùng cũng phải chính nội
tâm khẳng định
chính mình.
Người hạnh
phúc nhất, chính là người thật tâm
hài lòng với chính bản thân mình.
Rất nhiều triết học gia đều cho rằng, thế gian này chỉ toàn là những ảo ảnh, trong tâm chúng ta mới thực sự là
chân thật nhất. Điều này
quả là
đạo lý ẩn ý sâu xa.
Còn có câu chuyện kể rằng, có một người
phụ nữ họ Thi, 40 năm trước học tiểu học, bởi vì quá
đói nên lấy trộm của một người bạn một xu tiền để đi mua
bánh. Người bạn lúc đó phát hiện bị
mất tiền, vừa
khóc vừa tìm kiếm. Sự việc này đã luôn khắc sâu trong đầu của bà, mãi không thể nào
quên.
Bốn mươi năm sau, bà Thi trải qua rất nhiều
cố gắng, cuối cùng đã tìm được người bạn kia. Bà đặc biệt đi tìm người bạn ấy, hơn nữa cầm một vạn đồng, nói: “Bạn nhất định phải lấy, tôi vì năm đó
sai lầm, trong lòng luôn luôn như bị tra tấn”.
Kỳ thực người bạn kia sớm đã quên mình từng mất 1 xu tiền, sẽ không hề
nhớ nếu không được bà Thi nhắc lại, hơn nữa trên đời này cũng không có ai biết người nào lấy trộm của bà một xu tiền.
Nhưng bà Thi lại không thể nào quên được, hơn nữa luôn luôn vì thế mà
lương tâm bất an, cắn rứt tựa như bị tra tấn vậy. Vì thế, bà
quyết tâm tìm lại người bạn kia, gửi trả lại một vạn tiền, và xin được
tha thứ, có như vậy trong lòng mới cảm thấy được
giải thoát và
thanh thản.
Rất nhiều người hẳn là cũng có những
trải nghiệm tương tự như vậy, với đủ loại
nguyên nhân, mắc
nợ người khác… Có thể đối phương không biết, những người khác cũng không thể nào biết được, cũng không có ai
trách móc bạn, nhưng bản thân bạn lại không thể nào quên, không thể tha thứ cho chính mình.
Người ta thường nói “không thể làm việc trái với
lương tâm”, nguyên nhân chính là vì điều này. Lương tâm
mệt mỏi cắn rứt, bạn sẽ vì cảm thấy “có lỗi” mà tự trừng phạt chính mình. Mùi vị của loại cảm giác này, so với việc bị người khác khiến trách cũng chẳng kém gì. Cho nên, người phụ nữ tên Thi kia nguyện ý dùng một vạn đồng, để bù lại 1 xu mà mình đã mặc nợ.
Có một số việc sai lầm, người trong cuộc lại không có
ý thức hối lỗi như vậy, nhưng nó vẫn sẽ gián tiếp ảnh hưởng đến thế giới của họ.
Có một lần, tôi và một người bạn là đầu bếp cùng
ăn cơm, anh phát hiện trong thức ăn có một vật gì đó màu đen, lập tức
cảnh giác tìm ghắp ra. Tuy rằng cuối cùng xác nhận vật đó chỉ là một miếng hành bị
cháy, nhưng đĩa thức ăn ấy anh cũng không ăn nữa.
Anh bộc trực nói: “Tôi biến rằng các nhà hàng bây giờ toàn làm dối, rất nhiều
đồ ăn bẩn, cho nên
bình thường tôi không đi ăn bên ngoài, là bởi cứ bị ám ảnh”.
Bởi vì chính mình làm cơm không vệ sinh, cho nên cứ nghĩ rằng người khác cũng như vậy, vì thế một miếng hành cháy, có thể khiến cho anh ấy mất hết cả hứng thú
ăn uống. Kỳ thực, nếu như không có miếng hành kia, anh ấy cũng không thể giống như chúng ta mà ăn uống ngon lành thịnh soạn.
Có nhiều trường hợp khác cũng tương tự như vậy.
Hành động của bạn, sẽ ảnh hưởng đến thế giới quan của bạn. Bạn làm chuyện mờ ám, cho dù không có ai biết, bạn cũng sẽ không vì thế mà bị trừng phạt, thậm chí lương tâm bạn cũng không thấy cắn rứt, nhưng bạn sẽ đối với thế giới này mà sinh tâm
nghi ngờ, nội tâm
an bình của bạn đã gián tiếp bị phá hủy.
Chúng ta sở dĩ là
lựa chọn làm việc tốt, không làm chuyện xấu, không chỉ bởi vì làm việc tốt có thể được người khác
khen ngợi, làm chuyện xấu bị
xã hội trừng phạt, mà trọng yếu hơn là chúng ta làm cái gì, sẽ trực tiếp tác dụng lên người mình.
Phần thưởng lớn nhất cho làm chuyện tốt, chính là
tâm hồn vui
sướng hạnh phúc. Còn làm chuyện xấu thì trừng phạt nặng nhất, chính là lương tâm cắn rút, nội tâm bất an
lo sợ.
“
Ích kỷ” thực sự, chính là hết sức làm điều mà
trái tim mình mách bảo, khiến nội tâm mình hạnh phúc, mặc kệ có giành được sự ghi nhận
khách quan của người khác
hay không.
Bạn cứu một con ốc sên, ốc sên cũng không cảm kích, người khác cũng không biết, nhưng bạn biết mình là
người tốt, biết
giá trị hiện hữu của mình. Như vậy là đủ rồi!