Trong những năm đầu 90, kinh tế xã hội Thái Lan giống nước mình bây giờ, phần lớn hạc sinh thi vào kinh tế, tài chính. Hai đứa đầu của anh Khổm, 1 đứa quản trị kinh doanh, 1 đứa kinh tế đối ngoại. Rồi như kịch bản của 1 gia đình khá giả, tốt nghiệp xong, 1 đứa qua Anh, 1 đứa qua Úc lấy bằng thạc sĩ MBA. Rồi về nước phụ cha phụ mẹ. May mà có cái công ty của gia đình. Lấy thạc sĩ ở 2 quốc gia nói tiếng Anh, nhưng tiếng Anh 2 đứa lại bình thường vô cùng. Hai đứa nó qua hãng Phượng Tím, các bạn từ tiếp tân đến tài xế của
Tony đưa đi chơi mua sắm, nói tiếng Anh như gió, tụi nó nể phục lắm. Có gì đâu, cứ chiều chiều các bạn ngồi xóa mù
ngoại ngữ, đứa biết 3 chữ chỉ cho đứa biết 2 chữ. Tony chả quan tâm bằng cấp của đứa nào, miễn thấy chịu khó làm việc sẵn sàng lao động chân tay dù có trình độ ĐH cao đẳng, tính tình dễ thương lanh lợi... là nhận vô đào tạo, xách giỏ đi nước ngoài đàm phán nhoay nhoáy. Những bạn làm giỏi nhất trong khối quản lý đều tốt nghiệp từ các ĐH tỉnh như Đà Lạt, Vinh, Cần Thơ, Quy Nhơn, Đà Nẵng, An Giang...cứ đào tạo 6 tháng rồi dùng là được hết. Còn khối sản xuất thì tốt nghiệp các trung cấp nghề, cao đẳng nghề...Nếu để đánh giá thì phải nói là vô cùng tuyệt vời với nguồn lao động này.
Trở lại chuyện anh Khổm. Vợ chồng anh từ dưới quê đi lên xây dựng sự nghiệp ở Băng Cốc xong, muốn con cái có tương lai nên cho vô toàn trường chuyên lớp chọn, bên Thái gọi là trường tư, tốn tiền ghê lắm. Kiểu cấp 1 Lương Đình Của, cấp 2 Trần Văn Ơn, cấp 3 Lê Hồng Phong, cấp 4 Bách Khoa Kinh Tế, toàn lựa trường ngon ở thành phố lớn. Nhưng ra trường thì chìm lỉm, không còn chút dấu ấn gì xứng đáng với sự đầu tư ấy. Đứa nào vô công ty đa quốc gia làm lương 2000 đô/tháng là tự hào ghê lắm,
thời gian còn lại chỉ quan tâm đến áo hiệu quần hiệu, bữa này chỗ này sale off, tour du lịch nước kia đang hạ giá rồi tíu tít nhau đi chơi. Nền kinh tế Thái Lan cứ giẫm chân tại chỗ, toàn gia công cho nước ngoài suốt 1 thời gian dài. Một thế hệ con nhà thành phố khá giả, chẳng có động lực gì phấn đấu. Mọi thứ có sẵn, trường ngon, giáo sư xịn, bạn giỏi, cơ sở vật chất đầy đủ...lại làm mất khả năng tự mày mò vươn lên, đầu vào tưởng là ngon nhưng đầu ra bình thường. Mặc dù 2 đứa nó cũng hòa đồng và lễ phép, nhưng nói chung nhạt nhoà.
Đến cậu út, anh Khổm thay đổi hướng nghiệp. Cho nó hạc kỹ thuật trước, sau này mới hạc quản trị để trở thành nhà kỹ trị, vì đứa út này biết vượt sướng. Anh thuyết phục nó hạc nông lâm. Nó đầu tiên không chịu, nói dơ dáy đất cát, nắng nôi cực khổ, ai chẳng muốn sướng tấm thân với việc ngồi máy lạnh văn phòng? Nhưng sau 1 năm, nó tự nhiên đam mê, khoác áo blouse vào phòng thí nghiệm trồng cây mới này, cấy tế bào kia, rồi đem ra thực địa xem nó lớn lên, ra hoa kết trái như thế nào...vô cùng vô cùng thú vị.
Tốt nghiệp xong, nó sang trường Fresno ở Cali học thạc sĩ quản lý nông nghiệp. Trường này qua trường Nông Lâm Thái Lan tuyển, nhận hết cả lớp nó, cho hạc bổng hết, trừ mấy đứa dốt tiếng Anh. Qua được 3 tháng là tụi nó bắt đầu để dành được tiền, đi phụ thầy cô, đi hái nho hái táo, nuôi giấm hay làm hướng dẫn viên cho khách Thái tham quan công viên Yosemite bên cạnh. Các tổ chức quốc tế như FAO ( tổ chức lương nông thế giới), FDA ( tổ chức quản lý an toàn thực phẩm), các tập đoàn như Monsanto, Bayer, Dow Chemical, Syngenta, BASF…. đến đặt cọc trước, giành giật sinh viên thấy bắt mệt. Vì cậu Út được FDA tuyển, đưa đi đào tạo thêm rồi về phụ trách FDA Thailand, chuyên kiểm nghiệm các lô hàng trái cây xuất khẩu. Nhờ một thế hệ những người Thái trẻ giỏi giang như vầy, mà trái cây Thailand đi vô được hầu hết mọi siêu thị trên thế giới. Riêng xuất khẩu cho Trung Quốc hoa quả nhiệt đới như sầu riêng, chôm chôm, măng cụt…với nhu cầu khổng lồ cũng đem lại cho nông dân Thái sự giàu có tột bậc. Thế hệ cậu Út còn hạc hóa chất, cơ khí, máy móc, xe hơi, điện tử....mặc dù hạc kỹ thuật nhưng đứa nào đứa nấy tiếng Anh giỏi nên vô mấy hãng nước ngoài làm hết. Đâu 5-10 năm là có thể ra riêng tự sản xuất một cái gì đó Made in Thailand, vì tiếng Anh giỏi nên ra tiếp thị bên ngoài, người ta mua ào ào. Cả thế giới ớn hàng Trung Quốc quá mà tìm miết mới có một nước giá cả cao hơn Trung Quốc 1 chút mà chất lượng hơn hẳn, đó là Thái. Một thế hệ cậu Út góp phần xây dựng nền công nghiệp sản xuất Thái Lan hùng mạnh số 1 Đông Nam Á và thứ 10 thế giới về sản xuất xe hơi, tốp 5 thế giới về điện từ, đồ gia dụng, máy tính đồ chơi... Du lịch cũng mạnh, nông nghiệp cũng mạnh, giờ công nghiệp cũng mạnh nữa thì dân Thái ngày càng sung túc.
Cậu Út nói với Tony, bạn bè nông lâm của em nhìn lại 10 năm ra trường đều thành đạt cả. Đứa được giữ lại làm giảng viên, đứa làm việc mấy tổ chức quốc tế, đứa tự mua đất trồng trọt chăn nuôi. Đứa nào cũng triệu phú đô la trở lên, đời sống hết sức phong lưu vì có một tuổi trẻ chấp nhận lấm lem dầu mỡ trong các nhà máy, đất cát ngoài đồng... Chứ hẻm có sức dài vai rộng mà mặc quần tây đóng thùng, ôm cái laptop ngồi quán cà phê Starbucks chat chit ở Băng Cốc chờ ngân hàng này, công ty kia tuyển thì vác đơn đến, nói chuyện toàn chuyện vĩ mô trên mây.
Tự nhiên ngồi nghĩ, nếu bây giờ mà 18 tuổi, Tony chắc chắn sẽ chọn hạc kỹ thuật như kỹ sư trồng trọt ( sẽ chọn ĐH Nông Lâm Huế hay Nông Lâm Thái Nguyên), hoặc có thể làm kỹ sư nuôi trồng Thuỷ Sản (ở ĐH Nha Trang). Ở các trường tỉnh nói chung, không chen chúc lên thành phố lớn làm gì, mục đích dài hạn là học bên Tây bên Mỹ chứ Sài Gòn Hà Nội ăn thua gì.
Ở các trường tỉnh, học sinh giỏi chê không học thì mình học, cơ hội lớn cho mình vì tỷ lệ sinh viên giỏi tiếng Anh không nhiều, mình
chăm chỉ cày tiếng Anh lấy cái IELTS 7.0 cộng thêm vài bài báo quốc tế hay vài công trình nghiên cứu khoa học đứng tên chung với các thầy cô trong trường là có thể vi vu ở trời Tây học cao lên nữa miễn phí. Có thể là quản lý nông nghiệp, quản lý thuỷ sản, hay cũng có thể là MBA. Trở thành 1 nhà kỹ trị vẫn có gì đó thú vị hơn. Quan niệm riêng của Tony là như vậy.
Nếu Tony 18 tuổi. Ối chà chà, với gương mặt thanh tú như vầy, có khi lại đi đóng phim ca nhạc cạnh tranh với K-Pop của
Hàn Quốc cũng nên.
18 tuổi 18 tuổi....
P/S: nếu đã quyết tâm chọn ngay từ đầu học kinh tế, luật,....thì vẫn cứ tiếp tục. Còn nếu bạn vẫn phân vân học kinh tế hay kỹ thuật thì có thể chọn kỹ thuật trước, kinh tế có thể học sau vì dễ. Nhưng rất khó cho chiều ngược lại.
- Chuyện chọn trường
- Chuyện ở Mumbai
- Chuyện ở Davao