1. Chọn LẼ để SỐNG
Xác định lẽ sống cũng chính là việc chọn
cho mình lý
do để sống (rốt cuộc
ý nghĩa của cuộc đời mình nằm
ở đâu). Đây
được coi là “đích đến”, “
bánh lái”, hay sẽ là “
ma đưa lối, quỷ đưa đường” trong cuộc đời chúng ta. Đây là
lựa chọn quan trọng bậc nhất, ảnh hưởng tới tất cả những lựa chọn còn lại.
Không phải ai cũng chọn được đúng “đích đến” và “bánh lái” cho mình và
hậu quả là cuộc đời của họ nhiều khi sẽ rất uổng phí hoặc vô cùng
bi kịch.
Con người sinh ra vốn dĩ là
lương thiện, nhưng chọn lẽ sống khác nhau thì sẽ có những
con người khác nhau, cuộc đời khác nhau và
số phận khác nhau.
2. Chọn NGƯỜI để LẤY
Phải
bắt đầu lựa chọn này từ việc mình muốn có một gia đình như thế nào. Tình
yêu là một phạm trù hoàn toàn mang tính
cảm xúc nhưng
hôn nhân lại có cả yếu tố
lý trí. Lấy
vợ, lấy
chồng thì có lẽ ai cũng làm được (chỉ trừ những người không thèm lấy hoặc gặp nhiều bi kịch
đời sống). Tuy nhiên, không phải ai cũng tìm đúng cho mình một người vợ, người chồng, và đồng thời cũng là một người
bạn đời!
Người ta hay nói là trong tất cả các kiểu bạn (bạn
xã giao, bạn
tâm giao, bạn tư giao, bạn
tri kỷ...) thì
chọn bạn đời là khó nhất. Khi chọn bạn đời,
điều kiện cần là
tình yêu thương nhưng quan trọng hơn là cả hai phải
chia sẻ được lẽ sống và hệ giá trị suốt cả cuộc đời.
Có thể khi cưới nhau,
vợ chồng chưa thực sự là bạn đời, chưa xác định rõ lẽ sống, chưa có chung một hệ giá trị nhưng họ sẽ cùng
thay đổi nhau và thay đổi chính mình để không chỉ là người chồng, người vợ của nhau, mà còn là người bạn trên
hành trình còn lại của cuộc đời. Được như vậy, cuộc đời sẽ thăng hoa!
3. Chọn VIỆC để LÀM
Thực tế cho thấy đang có
xu hướng chọn
nghề nghiệp và đổi nghề theo “mốt”. Nghề nào được gắn mác “thời thượng” là
giới trẻ đổ xô vào tìm
vận may. Thậm chí khi đã thành công với một nghề nào đó thì phần đông lại cùng tìm đến một nghề được cho là hái ra
tiền nhất vào thời điểm đó. Thực ra,
xã hội có nhiều đỉnh chứ không chỉ có một thước đó là tiền hay
địa vị. Trở thành một
chính trị gia
tài ba là một đỉnh, trở thành một nhạc sĩ lớn cũng là một đỉnh, trở thành một
bác sĩ giỏi cũng là một đỉnh, trở thành một
kiến trúc sư
danh tiếng cũng là một đỉnh...
Thực ra, làm một bác sĩ giỏi vẫn
tốt hơn là làm một viện trưởng tồi, làm một giáo sư giỏi thì quan trọng hơn là làm một hiệu trưởng kém. Làm
sếp hay làm lính, làm
thầy hay làm thợ, làm quan hay làm dân,
làm chủ hay làm thuê... đều không quan trọng, mà quan trọng là làm cái gì mà mình giỏi nhất,
phù hợp với
tính cách của mình nhất và tạo ra giá trị nhiều nhất (cả giá trị
tài chính và giá trị xã hội).
Bên cạnh chọn
công việc và nghề
nghiệp phù hợp để làm, chúng ta cũng cần tìm cho mình một nơi làm phù hợp để
gắn bó (
công ty, tổ chức nào, ngành nào, lĩnh vực nào, vùng miền nào...). Điều này rất quan trọng vì công việc không chỉ là chỗ để đóng góp,
mưu sinh mà còn là nơi để
học tập và
phát triển. Ngày nay, người ta bị ảnh hưởng bởi chính nơi mình
làm việc nhiều hơn là nơi mình học. Cũng đều
tốt nghiệp một trường
đại học, đều học giỏi như nhau nhưng sau mấy năm
ra trường sẽ có 2 cuộc đời khác nhau, 2 tương lai khác nhau mà
nguyên nhân là vì đã có 2 lựa chọn về công việc khác nhau.
4. Chọn THẦY để HỌC
Sự học luôn là một trong những “
sự nghiệp” quan trọng nhất trong cuộc đời của mỗi người. Dưới đây là 5 “
người thầy”
gần gũi và hữu ích nhất:
Thầy
Đây là những người lái đò bằng xương bằng thịt, trực tiếp khai sáng
trí tuệ và
nuôi dưỡng tâm hồn cho chúng ta. Thầy thì có nhiều nhưng không phải ai cũng là người thầy đúng
nghĩa, không phải ai cũng có thể
dẫn dắt người học làm chủ
quá trình học và
khám phá thế giới vô tận của
tri thức. Vì thế mà việc chọn đúng người để học, để tôn làm thầy có ý nghĩa quan trọng là vậy.
Sách là một trong những
con đường dễ nhất, rẻ nhất và nhanh nhất cho sự học của mỗi người. Sách không chỉ là người thầy mà còn là người bạn tri kỷ, luôn
tử tế,
nhẫn nại,
chờ đợi và
chịu đựng chúng ta. Học từ sách là học từ những bộ óc vĩ đại nhất của loài người, là việc biến túi
khôn của nhân loại vốn đã được đúc kết trong sách thành của mình. Chúng ta có thể đưa những người thầy vĩ đại nhất của thế giới, từ cổ tới kim, từ Đông
sang Tây, về tận
nhà để dạy cho mình, bất kể thời điểm nào mà chi phí nhiều khi chỉ bằng... tô phở. Tuy nhiên, không
đọc sách thì chắc chắn là không giỏi nhưng
đọc sách nhiều cũng chưa chắc tạo ra giá trị.
Vấn đề còn nằm ở chỗ chọn sách nào để đọc, đọc như thế nào và học được gì từ sách.
Kinh nghiệm
Trên đời này có những cái mà không
trả giá thì không thể học được, nhưng cũng có những cái không cần trả giá cũng có thể học được. Cuộc đời chúng ta sẽ không thể tránh khỏi những
thất bại, vấn đề là sau mỗi thất bại thì cần phải rút ra được bài học để điều đó không còn tái diễn trong tương lai. Có những người cho rằng, nếu muốn không thất bại thì tốt nhất là
đừng làm gì nữa, nhưng nếu vậy thì bạn sẽ phải
đối diện với một thất bại cực lớn khác, đó là thất bại cả cuộc đời. Để hạn chế thất bại và trả giá, cần phải học rất nhiều từ 2 “người thầy” đầu tiên (thầy và sách).
Nhân vật
Họ có thể là các bậc thức giả (để chúng ta học tri thức) hoặc những nhân vật có ảnh hưởng trong xã hội (học
tinh thần,
ý chí). Chính những câu chuyện thành công, thất bại, những
trải nghiệm,
tư tưởng,
tài năng và
nhân cách của họ sẽ là bài học quý giá cho bạn trên con đường tự khai sáng bản thân.
Tuy nhiên, phải có
năng lực thẩm định, biết mình là ai, biết ai là ai, cái gì là cái gì, nếu không thì sẽ vô cùng
nguy hiểm, người đáng khinh thì lại trọng, người đáng trọng lại khinh.
Được coi là một trong những phát minh quan trọng nhất của thế kỷ 20, làm cho cả nhân loại thay đổi một cách sâu sắc và
khác biệt hẳn so với những thời kỳ trước đó, Internet thực sự là công cụ hữu hiệu cho sự học của mỗi người. Thời đại Internet hình thành 2 loại người: “Công dân mạng” và “Sâu mạng”.
“Công dân mạng” là những người sử dụng Internet như một công cụ để nâng cao
kiến thức của mình,
phục vụ cho công việc và
cuộc sống. Còn “sâu mạng” là những kẻ phung phí phần lớn thời gian, sức lực của mình vào những trò tiêu khiển trên mạng hoặc phá hoại, có thể có “sâu cuốn lá” (
game online), “sâu đục thân” (coi
phim sex), “sâu chat” (tán chuyện gẫu), “sâu phá hoại” (
hacker mũ đen)... Là “công dân mạng” hay “sâu mạng”, đó cũng là một lựa chọn quan trọng đối với người
trẻ trong thời đại này.
5. Chọn BẠN để CHƠI
Nói đến con người là hàm ý tới con người xã hội với nhiều
mối quan hệ đan xen, và cũng chính những mối quan hệ đó định hình
chân dung một người. Chẳng hạn,
phương Tây có câu: "Hãy nói cho tôi biết bạn của bạn là ai, tôi sẽ nói bạn là ai". Còn ông bà mình, khi nhận xét về một người hoặc một nhóm người nào đó thì thường nói: “Mã tầm mã, ngưu tầm ngưu” hoặc “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” (ngoại trừ một số ít người quá đặc biệt, quá
cá tính thì gần mực sẽ không đen, mà gần đèn cũng chẳng sáng).
Trong cuộc sống, bên cạnh người bạn quan trọng nhất là bạn đời thì cần phải có
bạn tâm giao, bạn thâm giao, thậm chí là bạn tri kỷ, chứ không phải chỉ có những người bạn
hời hợt, quen biết xã giao, ngoại giao. Họ là những người cùng nhau chia sẻ
niềm vui,
nỗi buồn, chia sẻ một hệ giá trị và những
lý tưởng sống, giá trị sống. Dẫu vậy, họ có thể có những con đường khác nhau trên hành trình lập thân,
lập nghiệp.
Có thể nói
bạn bè chính là “
tài sản” của mỗi người (“
Giàu vì bạn, sang vì vợ”), là nguồn chia sẻ,
động viên,
hỗ trợ khi cần thiết. Song, như thế không có nghĩa là tận dụng bạn,
lợi dụng bạn. Ngược lại, chơi với bạn cần phải xác định là để giúp bạn cùng phát triển và
tiến bộ. Một tình bạn nếu được xây đắp trên tinh thần như vậy thì sẽ vô cùng
bền vững và tốt
đẹp.
Chọn Lẽ để sống là chọn “đích đến” và “bánh lái”, là chọn hệ
điều hành cho cuộc đời. Chọn Người để lấy là lựa chọn cho mình một gia đình, một
tổ ấm, một nơi chốn
bình yên để đi về, để là “bệ phóng” của nhau trong cả cuộc đời. Chọn Việc để làm là chọn cho mình một sự nghiệp, để
hiện thực hóa
giấc mơ cuộc đời. Chọn Thầy để học là trang bị cho mình kiến thức và năng lực để hoạch định và thực thi
chiến lược cuộc đời. Chọn Bạn để chơi là kiếm tìm và nuôi dưỡng những tình bạn đẹp nhằm
làm giàu có thêm cho cuộc đời của mình.
Tất cả những lựa chọn quan trọng này cần phải được đặt ra và thi triển hết sức
nghiêm túc, để trả lời trọn vẹn cho những câu hỏi ở đầu bài: Mình là ai? Mình sống để làm gì? Cuộc đời mình sẽ đi đâu về đâu? Rốt cuộc là mình mẽ dùng cuộc đời mình vào việc gì và việc đó có đáng để dùng hay không? Mình muốn có một cuộc đời ra sao?...
Bằng cách đó, người trẻ sẽ có một cuộc đời đáng sống, như có thể đúc kết thành: YOUR CHOICES, YOUR LIFE (Lựa chọn của bạn
quyết định cuộc đời bạn), YOUR VALUES, YOUR FATE (Giá trị bạn chọn sẽ quyết định số phận của bạn).
Bài viết hay bạn nên đọc: